ఏనుగమ్మ ఏనుగు

న్యూయార్క్ లైఫ్ ఆడ్ వస్తోంది టి వి లో. ఒక పిల్లవాడు ఏనుగు ఆడ్ అది. చూడ దానికి బాగానే వుంది. కానీ, అది ఎంత వరకు ప్రాక్టి కల్? ఇండియాలో ఎంతమంది దగ్గర ఏనుగులు వున్నాయి?
అసలు పదేళ్ళ క్రితం, ఇండియా అనగానే, ఏనుగులు పై సవారి, పాములాట, గారడీ, ఇవే తెలుగు అమెరికా వాళ్ళకి. ఇలాంటి ఆడ్స్ చూస్తె, వాళ్ళు ఇంకా మనం అలానే వున్నమనుకుంటారో ఏమిటో. నాకు తెలిసి, ఒక ఏనుగు తిరుపతి గుడి దగ్గర, మరో రెండో మూడో సర్కస్ లోనూ, కలకత్తా ముంబయి, విశాఖపట్నం జూలలో చూసాను. వేళ్ళమీద లెక్క పెట్టవచ్చు. కేరళలోనూ, కర్ణాటక లోనూ ఉంటాయేమో? అదీ, మరీ ఇంటికొకటి వుండదు కదా..
ఏనుగు అనగానే, నా జీవితంలో జరిగిన మరో సంఘటన గుర్తుకు వస్తుంది.
ఒకసారి, అంతే చాలా సంవత్సరాల క్రితం, వియత్నాం లో నేనూ, మావారు, మా అబ్బాయితో బయట తిరగడానికి వెళ్ళాము. అక్కడ మార్కెట్లో బాగా తిరిగాము. అసలు నేను బయటకి వెళ్ళగానే, నా చుట్టూ ఒక గుంపు ఏర్పడుతూ వుండేది. నేను బయటికి వెళ్ళినప్పుడు చూడీ దార్ వేసుకునేదాన్ని. అమెరికాకు రాక మునుపు పాంట్స్, షర్ట్స్ వేసుకోవడం మొదలు కాలేదు. నా డ్రెస్ మాత్రమె కాకుండా, నేను పెట్టుకునే మూడు వజ్రాల ముక్కుపుడక వాళ్ళని ఎక్కువగా ఆకర్షిస్తూ వుండేది. కారణం ఏదైనా, మా వెనక ఒక గుంపు వెంట తిరుగుతూ వుండేది. తిరిగినంత సేపు తిరిగి, ఒక మంచి రెస్టారెంట్లో భోజనం కోసం వెళ్ళాము. అక్కడ, వియత్నాం యుద్ధం వలనో ఏమో, ఎక్కడ చూసినా, ఆడవాళ్లే ఎక్కువ వుండే వారు. మేము వెళ్ళిన రెస్టారంట్ లో కూడా, సెర్వ్ చేసే వాళ్ళుఅంతా ఆడ వాళ్ళే. వాల్లెవారికి సరి అయిన ఇంగ్లీష్ రాదు. చదువుకునే రోజుల్లో అనుకునే దాన్ని, ఇంగ్లీష్ బాగా వస్తే, ప్రపంచం లో ఎవరితోనైనా, మాట్లాడ వచ్చని. కానీ అది నిజం కాదని అన్ని దేశాలూ తిరిగితే కానీ తెలియలేదు.
మా ఆయన, ఎప్పుడూ బ్రోకెన్ ఇంగ్లీష్ లో మాట్లాడుతారు అలాంటి చోట. "ఫుడ్, ఈట్, వాట్? అంటూ " నాకైతే, ఆయన అలా మాట్లాడుతూ వుంటే చాలా నవ్వు వస్తుంది. ముందు "సరిగ్గా మాట్లాడొచ్చుగా, అర్ధం కాక పొతే, అప్పుడు ఆ అవస్థ పడొచ్చు , వాళ్లకి ఇంగ్లీష్ వస్తే, మీకు రాదనుకుంటారు" అంటా. ఆయన, ఫర్వాలేదు, అనుకోనీ, ఏమిటి ఇప్పుడు వచ్చే నష్టం అని నవ్వేస్తారు. ..
సరే వచ్చిన ఆడ సర్వర్ తో ఏమేమి వున్నాయని బ్రోకెన్ ఇంగ్లీష్ లో అడిగారు. అదేదో ఒక్కటి కూడా అర్ధం కానీ పేర్లు చెప్పింది. సరే, మల్లాది గారి రెండు రెళ్ళు ఆరు నవలలో లాగా మా పరిస్థితి ఏర్పడింది. మా ఆయన, మెల్లగా మేను కార్డు తీసుకుని, అందులో 'ఫ్రైడ్ రైస్' లాంటి ది ఆర్డర్ ఇచ్చారు. నాకేమో ఆరోజు శనివారం. నేను అన్నం తినను. నాకోసం, ఏది ఆర్డర్ ఇవ్వాలో అర్ధం కాలేదు. ఇంకేమిటి వున్నాయి?
"ఫిష్?" అని అడిగింది..
"నో ఫిష్" అన్నాను.
"ఎగ్?"
"నో ఎగ్."
చికెన్?
"నో నో, నో చికెన్, నో మీట్ , ఓన్లీ వేజేటబుల్స్ " అని చెప్పా.
నా వైపు ఒక సారి కింద నుంచి మీద దాకా చూసి 'పోటాటోస్" అని అడిగింది.
ఇదెక్కడి గోలరా అనుకుని.. 'పోటా టోస్ ఓ కే " అని చెప్పా,
లోపలి వెళ్లి, బంగాళా దుంపలు ఫ్రై చేసి ఉప్పు మిరియాలు జల్లి పట్టుకుని వచ్చింది.
బ్రతుకు జీవుడా, ఏదో ఒకటి, కడుపు నింపుకుందుకు అనుకుని, తినసాగాను.
ఆ సర్వర్ కి ఇంకా ఆశ్చర్యం నుంచి బయట పడలేదు అక్కడే నుంచుని చూస్తోంది నావైపు.
మా ఆయన నవ్వుతూ , "ఏమిటి అలా చూస్తున్నావు" అని అడిగారు దాన్ని.
అది ' నో మీట్, నో చికెన్, దెన్, హౌ strong? అని అడిగింది.
ఆయన సమాధానం ఇచ్చే లోగా, నేనెంతో తెలివి తేటలు వుపయోగించి దానికి ' వేజె టేరియన్ భోజనం గురించి దానికి జ్ఞానోపదేశం చెయ్యడానికి నిర్ణయించుకున్నా.
'సీ, ఎలేఫన్ట్స్ ఈట్ నో మీట్, ఓన్లీ గ్రాస్, లీవ్స్ అండ్ వెజ్ టబ్ల్స్ , స్టిల్ వెరీ strong: అని చెప్పా గొప్పగా"
వెంటనే, మరి కాస్త ఆశ్చర్యం తో.. 'ఓహో.. యు ఈట్ ఏలే ఫెంట్స్!" (Oho, you eat elephants!)
ఇక నా పరిస్థితి మీతో వివరంగా చెప్పక్కర లేదనుకుంటా.

అమ్మమ్మ

అమ్మమ్మ- జ్ఞాపకాలు

అమ్మమ్మ ని తలుచుకోని రోజు వుండదేమో. అందరికీ ఇలాంటి అమ్మమ్మ ఉండొచ్చు. ప్రతీ వ్యక్తీ జీవితం లోనూ గ్రాండ్ పేరెంట్స్ కి ఒక ప్రత్యేక స్థానం ఉంటుందని నా గట్టి నమ్మకం. అమ్మమ్మని మనవలంతా అమ్మమ్మా అనే పిలిచే వారు. అంటే, మావయ్య కొడుకులు కూడా, నానమ్మా అని కాక , అమ్మమ్మా అనే పిలిచే వారు. చాలా కాలం పెద్ద మావయ్య ఇంట్లో వుండేది, అప్పుడప్పుడు, అంతే ఏడాదికి ఒక సారి, చిన్న మావయ్య ఇంటికి వచ్చేది. వచ్చినప్పుడు పాకుండలు తొక్కుడు పచ్చడి, చేగోడీలు తెచ్చేది. నేను చదువుకోసమని మా మావయ్య ఇంట్లో వుండేదాన్ని. పాకుండలు ఎవరూ చేసేవారు కాదు, ఒక్క అమ్మమ్మ వచ్చినప్పుడే తినే వాళ్ళం. అందుకేనేమో, అమ్మమ్మ అనగానే ముందు గుర్తుకు వచ్చేది పాకుండలు. పాకుండలు అంటే , చలిమిడి ని చిన్న చిన్న ఉండలు చేసి నూనెలో వేయిస్తారు కదా.. అవన్నమాట. చాలా బాగా వంట చేసేదిట అమ్మమ్మ. మాకు జ్ఞానం వచ్చేసరికి, అమ్మమ్మకి కనపడడం మానేసింది. కనిపించదు అంతే అస్సలు కనిపించక పోవడం కాదు. మసక మసక గా కనిపించేదన్నమాట.
అమ్మమ్మ కళ్ళు ఆపరేషన్ చేయించారు. మరి చేస్తున్నప్పుడు ఆ డాకర్లు ఏమి మాట్లాడు కున్నారో ఏమో తెలియదు. ఆమెని ఒక రోజంతా మాట్లాడ వద్దని చెప్పారు. అమ్మమ్మని వార్డ్ లోకి తీసుకు రాగానే, అమ్మమ్మ అక్క చెయ్యి కోసం చెయ్యి జాపిందిట. అక్క చెయ్యి అందించాగానే, చేతి మీద ' కన్ను పోయింది' అని రాసిందిట. అక్క ఆమె పరిజ్ఞానానికి ఆశ్చర్య పోయింది. పాపం ఆ కన్ను నిజంగానే కనిపించలేదు.
ఎనమండుగురు పిల్లలు పుట్టేకా, తాతగారు, నలభయ్ ఏళ్లకే పోయారు. వంద ఎకరాలు పొలం, పెద్ద ఇల్లు వున్నా, ఆ కాలంలో , ఆ భూమి అమ్ముకుంటూ పిల్లలు అందరిని పెద్ద చేసింది అమ్మమ్మ. కొంత వయసు వచ్చాకా, అన్నదమ్ములు ఒకర్ని వొకరు చది వించుకున్నారు. అప్పటినుంచి అమ్మమ్మ అందరికి, ఇద్దర్ని కంటే కనకండి, మా కాలం లో ఇలాంటి సౌకర్యాలు లేవు.. అని బాధ పడుతూ వుండేది. అలా ఫ్యామిలీ ప్లాన్నింగ్ ప్రచారం మాకందరికీ చేసేది..

అమ్మమ్మ- గాన భ్రమర

తిండి మాట కేమి గాని, మా అమ్మమ్మ ప్రత్యేకత ఆమె పాడే పాటలు. తెల్లవారు ఝామున మూడు గంటలకి మా అమ్మమ్మకి మెలుకవ వచ్చేస్తుంది. లేస్తూనే, "కేశవ అని నిన్ను వాసిగా భక్తులు వర్ణించు చున్నారు మేలుకో " అంటూ లేచేది. రోజంతా రామదాసు కీర్తనలు, త్యాగరాజ కీర్తనలు ఏవేవో భక్తి గీతాలు రోజంతా పాడుతూ వుండేది. ఆమె కార్యక్రమాన్ని బట్టి, మనం గడియారం కరెక్ట్ చేసుకో వచ్చు. రేడియో లో పొద్దున్నే వచ్చే భక్తి రంజని పాటలు అన్నీ పాడుతూ వుండేది. పెద్ద మావయ్య విజయవాడ లో వుండే వాడు. చిన్న మావయ్య విశాఖపట్నం లో వుండడం వలన, ఇక్కడకి వచ్చినప్పుడు ఇక్కడి రేడియో స్టేషన్ భక్తి రంజని లో పాటలు నేర్చుకునేది. ఒక బల్ల చెక్క మీద పెద్ద పెద్ద అక్షరాలు సుద్దముక్కతో రాయించుకుని , నేర్చుకునేది. ఆ వయస్సులో, అంత అవసరమా అని అనిపించినా, ఆమె శ్రద్ధ చూసి మాకే సిగ్గు వేసేది. అమ్మమ్మ నాకు కూడా ఒక పాట నేర్పించింది. 'ఏమీ సేతురా లింగా' అని మంగళం పల్లి బాల మురళి కృష్ణ గారు పాడిన తత్వం. విషయం, ఆయన ఒకటో కాలం లో పాడితే, మా అమ్మమ్మ నాలుగో కాలం లో నేర్పించింది నాకు. చాలా కాలం తరవాత , ఒరిజినల్ పాట విని నాకు చాలా నవ్వు వచ్చింది. చిన్నమవయ్యకి తొందరగా నిద్ర పట్టేది కాదు. లేవడం కొంచం లేట్ గా లేచేవాడు. రాత్రి పన్నెండు గంటలకి మెల్లగా నిద్ర పట్టింది అనుకుంటూ ఉండగానే, మరో మూడు గంటల్లోనే, అమ్మమ్మ మేలుకొలుపులు మొదలయ్యేవి. "అబ్బా.. ఏమిటమ్మా" అని విసుక్కేనేవాడు. " అయ్యో! లేపేసేనా" అని బాధపడుతూ,గొంతుకని మంద్ర స్వరానికి మార్చి, పాడుతూ వుండేది. అయిదున్నర, ఆరు అవుతూ వుండగా మా అక్క ( మావయ్య భార్య) కాఫీ కలిపి అమ్మమ్మకి ఇచ్చేది. అది తాగేసి, ఒక గిన్నె పట్టుకుని, ఇంటి ముంది వున్న చిన్న తోటలోకి వెళ్లి, గిన్నె నిండా పూలు కోసేది. అవి మామూలు పూలుకావు . ప్రతి పువ్వులోని, ప్రతి రెక్క, కాడ, దానిలో ని మకరందం, పుప్పొడి సువాసన 'రామ' నామతో నిండి ఉంటాయని నా అభిప్రాయం. అమ్మమ్మ ఆ పూలను తడుముకుంటూ, జాగ్రత్తగా, ప్రతి పువ్వునీ తాకుతూ, రామ నామాన్ని జపిస్తూ ఆ పూలు కోసేది. రోజంతా చాలా సమయం రామనామ జపం లోనూ, రాముని మీద పాటలు పాడు కుంటూ వుండేది. మా అన్నయ్య, ఆమెకి ' గాన భ్రమర ' అని పిలిచేవాడు. భ్రమరం ఝుం ఝుం కారంలా తోటలో పాడుతూ పూలు కోసేది.

అమ్మమ్మకి ఆరాధ్య దైవం రాముడు అని చెప్పక్కరలేదుగా. ఎవరు చీర కొని ఇచ్చినా పెట్టెలో దాచుకునేది. వెంటనే కట్టుకునేది కాదు. ఒక్క చీర అయినా శ్రీరామ నవమి నాటికి దాచుకునేది. తాతగారు పోయాకా, శ్రీరామ నవమి ఒక్క రోజునే, పండుగ చేసుకునేది. అది ఒక పండుగ కాదు ఆవిడ దృష్టిలో అదొక్కటే పండుగ. అమ్మమ్మకి ఇష్టమైన రంగు పింక్ అనుకుంటా, నిజం చెప్పాలంటే, గన్నేరు పువ్వురంగేమో.. అమ్మమ్మని ఏ రంగు చీర కావాలని అడిగితే, వెంటనే, ఉల్లిపాయ రంగు అనేది. తెలుపు ఎరుపు కలనేత రంగు ఎక్కువ ఇష్టం గా కట్టుకునేది. తెల్లవారేసరికి ఆరుబయట దండేనికి మూడు చీరలు ఆరబెట్టి ఉండేవి. పొద్దున్నే, ఒక సరి స్నానం చేసి చీర మారిస్తే, భోజనం అయ్యాక, మరో చీర కట్టుకునేది. సాయకాలం, స్నానం చేసి మూడో సారి చీర మార్చుకునేది. అమ్మమ్మ పోయిన రోజు కూడా, మూడు చీరలూ దండేనికి ఆరేసి వున్నాయి. ఇక ఆవిడ రవికలు. ప్రపంచంలో ఏ టైలరూ ఆవిడకి కావలిసినట్టు కుట్టేవారు కాదు. అందుకే, అక్కనే కుట్ట మనేది అక్క బాగానే కుట్టేది. కానీ, అమ్మమ్మకి వెంటనే బాగున్నట్టు అనిపించేది కాదు. "క్రిందటి సారి కుట్టినది బాగుందే, ఈ సారి సరిగ్గా కుదరలేదు ' అనేది. అక్క చిన్న పుచ్చుకునేది. కానీ ఏమీ అనేది కాదు. నా దగ్గర విసుక్కునేది. క్రిందటి సారీ నేనే కుట్టాను. అప్పుడూ ఇలానే అంది కోపంగా. నాకు నవ్వు వచ్చేది. అమ్మమ్మ ఆది ఇచ్చిన జాకెట్టు అక్క క్రితం కుట్టిందే.మాకు బాగా తెలుసు, మళ్ళీ సారి కుట్టినప్పుడు ఇలానే అంటుంది, "క్రితం సారి బాగా కుదిరిందే, ఈ సారి సరిగా కుదర లేదు" అని.

అలా అని అమ్మకి మిగతా ప్రపంచం తెలియదు అని అనుకుంటే పప్పులో కాలేసినట్టే. అమ్మమ్మ మాట్లాడని ఇంటర్ నేషనల్ విషయాలు ఉండేవి కాదు. కెన్నెడీ మరణ మయితెనేమిటి , ఇందిరా గాంధీ గురించి విషయం నేమిటి, అన్ని విషయాలూ, మాట్లాడేది, మేమంతా టీ వి న్యూస్ చూస్తూ వుంటే, తానూ వినేది. వింటూ, పాత విషయాలు చర్చిస్తూ వుండేది. అమ్మమ్మా, నువ్వు చదువుకుని వుంటే, ఇందిరా గాంధీ కి సెక్రటరీ గా పంపే వాళ్ళం అని అంతా అనేవాళ్ళం. అమ్మమ్మ నవ్వేసేది. 'మా నాన్న గారు పెళ్ళయిన కొత్తలో , మా అమ్మగారి తో అనే వారుట, "మీ ఇంట్లో లాయరు మీ నాన్నగారా, మీ అమ్మగారా" అని. ఈ విషయం తరచూ మా అమ్మ చెబుతూ వుంటుంది మాకు. మా తాత గారు లాయర్ లెండి.
అక్క అమ్మమ్మకి తొందరగా భోజనం పెట్టేది. ఆ భోజనం చేస్తూ, తన తాత ముత్తాతలు, మేనత్తలు, మేన మామలు, వాళ్ళ ఇష్ట అయిష్టాలు గురించి మాట్లాడుతూ, అక్క వంటని పొగుడుతూ భోజనం చేసేది. 'అమ్మమ్మా, వాళ్ళందరిని భోజనం దగ్గర రోజూ తలుచుకుంటావు, ఎందుకు?" అని ఒక సారి అమ్మ అడిగింది. " ఏం? తలుచుకో కూడదా" అని అమ్మమ్మ అడిగితే, జవాబు ఏమని చెప్పగలదు అమ్మ? నేను వండే వంటల గురించి అమ్మతో మాట్లాడి నప్పుడు, మా అమ్మ ఆశ్చర్యంగా, "అమ్మమ్మ అలా చేసేదే, నీకెలా తెలుసు?" అని అమ్మ ఆశ్చర్య పోతూ వుంటుంది. మరి ఆ పోలికలు నాకు ఎలా వచ్చేయో?
అమ్మమ్మ భోజనం చేసి కొంత సేపు పడుకునేది. ఈ లోగా మేమంతా భోజనాలు చేసే వాళ్ళం. మా భోజనాలు అయ్యేసరికి, అమ్మమ్మ నిద్ర తీరిపోయేది. ఆ తరవాత అమ్మ భోజనం చేసి పడుకుంటే, మరో పది నిముషాలకే ' ఏమే, నిద్రపోతున్నావా" అని, భుజం మీద గట్టిగా ఒకటేసేది. అంతే, ఎంత నిద్రలో వున్న వాళ్ళైనా లేచి పోవలసినదే. మా అమ్మ తిట్టుకునేది, మాకైతే నవ్వు వచ్చేది.
రోజూ అమ్మమ్మ , నేను యూనివర్సిటీ కి వెళ్ళేటప్పుడు “అమ్మా, చెల్లయీ బడికి టైం అయిందా అని అడిగేది. యూనివర్సిటీని బడి అంటే చాలా నవ్వొచ్చేది. అవును అమ్మమ్మా అనేదాన్ని. తయారయిన నన్ను చూసి ఎవడో రాజకుమారుడు ఎగరేసుకు పోతాడు అనేది. నా పెళ్లి రవితో కుదేరేకా అన్నాను అమ్మమ్మతో "అయ్యో అమ్మమ్మ, రవి చాలా సన్నంగా ఉంటాడు, నన్ను ఎగరవేయ లేడు" అని. అలా అనగానే, అమ్మతో సహా అంతా నవ్వేసారు.

అమ్మమ్మ- ఇంగ్లీష్!

నాకు తెలిసి అమ్మమ్మ మూడో క్లాస్ వరకు చదివింది. నేను చదివినప్పుడు అయిదవ తరగతి వరకు ఒక్క తెలుగు మాత్రమే వుండేది. హిందీ, ఇంగ్లీష్ మేము ఆరవ తరగతి నుంచి మొదలయ్యేది. అమ్మ టెన్త్ వరకు చదివింది. అప్పుడే పెళ్లి చేసేసారు . ఎస్ ఎస్ ఎల్ సి కి వెళ్ళలేదు. అందుకే అమ్మమ్మకి ఇంగ్లీష్ రాదనీ మా అందరి అభిప్రాయం. ఒక రోజు, మా మావయ్య కొడుకు పరీక్షలకి చదువుతున్నాడు. గట్టిగా చదవకుండా, లోపల లోపలే చదువుతున్నాడు. ఈ లోగా మా అమ్మమ్మ ఏవో పాటలు పాడు కుంటోంది. వాడికి కొంచం డిస్టర్ బెన్స్ గా అనిపించి "అమ్మమ్మా నేను చదువుకుంటున్నాను, ప్లీజ్ మెల్లగా పాడుకో" అన్నాడు. వెంటనే అమ్మమ్మ, "ఏమిటి చదువు తున్నావు? చూడనీ ", అని పుస్తకం లాక్కుంది. వాడు, “అమ్మమ్మా, నేను ఇంగ్లీష్ చదువుతున్నాను, నీకేమి అర్ధం అవుతుంది?" అని విసుక్కున్నాడు. "నాకు ఇంగ్లీష్ రాకపోవడ మేమిటి? " లేడీస్ అండ్ జంటిల్ మాన్, ప్లీజ్ లేండ్ మీ యువర్ ఇయర్స్, మై సిస్టర్ ఈస్ గోయింగ్ టు డెలివ ర్ ఏ స్పీచ్ ఆన్ ... " అంటూ గడ గడా ఇంగ్లీష్ లో మాట్లాడేస్తూ వుంటే చుట్టూ పక్కల అన్ని గదుల్లోంచి అందరం, పరిగెత్తుకుని వచ్చేసాము. అమ్మమ్మ ఇంగ్లీష్ లో మాట్లడడమా అని చాలా విస్తు పోయాము. మమ్మల్ని అందరిని చూసి అమ్మమ్మ ఒక్క సారి పక పకా నవ్వేసి సిగ్గు పడి పోయింది. 'అమ్మమ్మా' నీకు ఇంగ్లీష్ కూడా వచ్చా అంతా ఒకటే ఆశ్చర్యం. తానూ మూడో క్లాసు లో వున్నప్పుడు ఒక నాటకం వేసిందిట. అది తన డైలాగుట. ఒక వేళ ఆ ఒక్క డైలాగు ఎంత బట్టీ పట్టినా ఇన్ని సంవత్సరాల తరవాత కూడా, ఎలా గుర్తు పెట్టుకుందో, మాకైతే అర్ధం కాలేదు. కనీసం డెభై, ఎనభై సంవత్సరాలైనా అయి వుండొచ్చు. క్రిందటి సంవత్సరం చదివిన చదువు, వేసవి సెలవుల్లోనే మర్చి పోతున్న మాకు , అది ఒక గొప్ప గుణపాఠం., మరపురాని అనుభూతి.

అమ్మమ్మని బిపి చెక్ చెయ్యడానికి, అప్పుడప్పుడు ఎమైన చిన్న చిన్న అనారోగ్యానికి మందుల కోసం, డాక్టర్ దగ్గరకి తీసుకుని వెళ్ళేవాళ్ళం . ఆ డాక్టర్ చిన్నవాడైతే, “వీడు కొత్తగా పరీక్ష పాస్ అయి వుంటాడు, అసలు సబ్జెక్ట్ వచ్చో రాదో” అనేది. అలా అంటొంది కదా అని ఎవరైనా ముసలి డాక్టర్ దగ్గరికి తీసుకుని వెళ్తే " వీడు సబ్జెక్ట్ మరిచి పోయి వుంటాడు,” అనేది. ఆమెకు తగ్గ డాక్టర్ని వెదికి పట్టుకునే సరికి మా తల ప్రాణం తోకకి వచ్చేది.

మా అమ్మమ్మ తొంభై రెండు సంవత్సరాలు బ్రతికింది. ఎప్పుడు చావు గురించి ఏదైనా టాపిక్ వస్తే, "నాకు చావంటే భయం లేదు కానీ, మిమ్మల్ని అందరిని విడిచి వెళ్లాలని వుండదే" అనేది. ఒక్క రోజు కూడా మంచం పట్టకుండా, తిరుగుతూ తిరుగుతూ ప్రాణం వదిలేసింది. కానీ, మా అందరికి, అమ్మమని తలుచుకోని రోజు వుండదేమో. ఏ భక్తి పాట విన్నా, ఎక్కడ రామనామము విన్నా, పూలు చూసినా ..అమ్మమ్మ గుర్తురాకుండా వుండదు. మా జీవితాల్లో ఎప్పుడూ జీవించి వుంటుంది..